100 yılda Cumhuriyetimizin Lojistik adımları

100 yılda Türkiye’nin ulaştırma ve lojistik faaliyetlerine yönelik neler yapılmış.

1923: İzmit İktisat Kongresi’nde yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması ve demir yolu inşaat programına başlanması kararlarının alınması

1923: Demir yollarının toplam ana hat uzunluğu 3.756 KM

1940: Uçak sayısı 8 ve taşınan  yolcu sayısı 739 kişi

1948: Ulaştırma sektörünün milli gelire katkısı, 460 Milyon TL (Milli gelir 10.067 Milyon TL)

1950: Kara yolları ağı 88.815 KM (47.000 KM’si devlet ve il yolları ve bunun da 1.624 KM’si asfalt)

1950: 300 Gros ton üzeri ticari yük gemi sayısı 481 ve tanker sayısı ise 102

1950: Yük taşınmasında kara yolunun payı, % 17

1950: Posta marifetiyle 976 Bin adet koli gönderimi olmuş

1955: Ulaştırma sektöründe çalışan sayısı 190 Bin Kişi

1960: 684 adet kamyon & kamyonet üretilmiş ve Limanlarda 5.825 Bin ton yük elleçlenmiş

1961: Ulaştırma sektörünün milli gelire katkısı, 2.824 Milyon TL (Milli gelir 49.213 Milyon TL)

1961: Kara yolu ile 3.927 milyon ton / km, demir yolu ile 3.710 milyon ton / km,  hava yolu ile 15 milyon ton / km yük taşınmış

1963: 1’İnci Kalkınma Planı (1963 – 1967)

• Bugün çok karışık ve sahipsiz durumda olan taşıma politikası, tek elden yönetilmelidir.
• Uzak taşımalar, demir yolu  ve deniz yoluyla yapılmalıdır. Uzak mesafelerde ve trafik yoğunluğu yüksek olan hatlarda demir yolu taşımasını teşvik edici şartlar hazırlanmalıdır
• Kara yolu, demir yolu ve deniz yolu taşımalarını tamamlayıcı kısa mesafe taşıt örgütü kurulmalıdır.
• Bütün taşıma sistemleri aynı şart ve yükümlere bağlanmalıdır. Bakanlıklar arası Yüksek Ulaştırma Kurulu kurulmalıdır.
• Taşıma politikasında ahenkli bir vergi düzeni sağlanmalıdır.
• Şimdiye dek özellikle kara yolu yapımından yaratılacak kapasitenin, trafiği artırması beklenmiştir. Bunun doğru olmadığı ortadadır.
• Haydarpaşa, Derince, Mersin, İskenderun, Samsun, İstanbul, İzmir, Trabzon limanları toplam yükleme-boşaltmanın % 62,6 sini ve bütün ithalât ve ihracatı yapmaktadır.
• Limanlar tek elde toplanmalıdır. Transit ticarette önemli rolü olan serbest bölge veya limanlar için müsait liman şehirlerimizde çalışmalar yapılmalıdır.
• Limanlarda kapasite artırıcı yatırımlara ihtiyaç yoktur.
• Hava Ulaştırması çeşitli özellikte 29 hava alanı üzerinde yapılmaktadır. 1962 yılında çalışan hava alanları sayısı 26 ya indirilmiştir. 2 hava alanı uluslararası trafiğe açıktır.
• Hava trafiği plân döneminde yıllık yüzde 15,4 bir hızla artacaktır. Bu artış karşısında bile alanlardaki artık kapasitenin plân döneminde de sürüp gideceği görülmektedir. Alanların kapasitesi ihtiyaçtan fazladır. Yeni kapasite yaratıcı yatırımlara ihtiyaç yoktur. Ancak başlanmış işler tamamlanacak ve gerekli donatım yatırımları yapılacaktır.
• 1963 ve 1967 döneminde yurt dışı ile yapılan taşımalarda kara yollarında yıllık artış % 50 ve deniz yolunda ki artış % 3,1’dir.

1968: 2’inci Kalkınma planı (1968 – 1972)

• Taşıma faaliyetlerinde tek elden koordinasyon sağlanamamaktadır.
• Kara yolu taşımacılığı, yük taşımasında bir düzensizlik içindedir. Aşırı rekabet taşıma ücretlerinin normalin çok altına düşmesine ve aşırı yükleme yapılmasına yol açmaktadır. Taşıma talebi hızla, deniz yolu ve demir yolundan kara yoluna kaymaktadır. Yük taşımasında, şirketleşme yönünden olumlu adımlar atılmamış olması, sorunların çözümünü güçleştirmektedir.
• Kara yolunda lisans alma zorunluluğu olmadığından, mesleğe giriş ve çıkış şartları tanımlanmamıştır. Sürücülerin ehliyet alırken özel bir eğitime tabi  tutulmaması ve trafik denetiminin yetersizliği, araç sayısı başına kaza oranının çok yükselmesine sebep olmuştur.
• Taşınan yolcunun, yükün ve sürücünün sigortası yoktur.
• Devlet demir yolları sistemindeki aksaklıklar, etkin işletme düzeninin kurulamamış olması ve trafiğin kara yolu taşımacılığına kayma eğiliminde olmasından olumsuz etkilenmektedir.
• Türk Deniz Ticaret Filosu genel olarak yaşlı ve hızı düşük gemilerden  kuruludur. 1’inci plandaki dış ticaretin en az % 50’sinin ticaret filomuz ile taşınması ve mevcut filonun gençleştirilmesi hedefi gerçekleşmemiştir.
• T.H.Y. modern hava yolu işletmeciliği için gerekli düzeye erişememiştir.

1973: 1. Boğaz Köprüsü

1988: 2. Boğaz Köprüsü (Fatih Sultan Mehmet)

2000: Lojistik kelimesinin askeri terim haricinde ilk defa Resmi Gazete’de kullanılması

2003: 4925 sayılı Kara yolu Taşıma Kanunu

2006: Lojistik kelimesinin ve kavramının 9’uncu Kalkınma Planı’nda kullanılması

2007: Tehlikeli Maddelerin Kara yoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik; Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,15 puan ile 34. sırada

2010: Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,22 puan ile 39. sırada

2011: Çandarlı Konteyner limanı inşaatı başlangıcı (bugün itibariyle bitmemiş gibi)

2012: ATP Konvansiyonu kabul edildi; Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,51 puan ile 27. sırada

2013: 3. Boğaz köprüsü inşaatı başladı, Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Kanunu, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik; 10. Kalkınma Planı’nın da “Lojistik ve Ulaştırma” başlığı ve “depolama ve envanter yönetimi” kavramlarının yer alması

2014: Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,50 puan ile 30. sırada

2016: Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Osmangazi Köprüsü açıldı (Osmangazi Köprüsündeki demir yolu, inşallah devreye alınır) ve Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,42 puan ile 34. sırada

2017: Bakü-Tiflis-Kars demir yolunda ilk tren hareketi oldu.

2018: Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,15 puan ile 47. sırada

2019: İstanbul Havalimanı ve İstanbul – İzmir Otoyolu açıldı (bütün kesimleri bitmiş olarak).

2020: 2013 yılında açılan Marmaray’dan ilk yük treni geçti (Avrupa’yı Çin’e bağlayacak olmasının önemi sürekli vurgulanıyor, ama Avrupa’ya daha yakın olmaya çalışan ve Avrupa ile ticaretimizde en büyük rakibimiz olan Çin’e daha fazla fayda sağlamayacak mı?)

2021: Filyos Limanı ve Kuzey Marmara Otoyolu açıldı (bütün kesimleri bitmiş olarak)

2022: 1915 Çanakkale Köprüsü açıldı.

2023: Türkiye, Lojistik Performans Endeksinde 3,4 puan ile 38. sırada NOT: Çok önemli lojistik gelişim olmadı maalesef (ama Deprem anında lojistiğin önemini daha iyi anladık. Umarım.)

100 yılda yaklaşık 65.000 km kara yolu, limanlarda 15 Milyon TEU ve 600 Milyon ton elleçleme, 12 Milyon DWT ve 2.000 gemi, 208 liman ve iskele, 60 havalimanı….

Cumhuriyet Bayramı Kutlu Olsun. 

Cumhuriyet’in 200’üncü yılında, 2123’de nasıl bir ulaştırma ve lojistik olacak?

Türkiye, Tedarik Zinciri ve lojistik ülkesidir.

NOT: 2009 yılında açılan Hızlı Tren (Ankara – Eskişehir) ve 2o16 yılında açılan Avrasya Tüneli, sadece insan hareketi olduğu için yukarıda belirtilmedi.